Rekonstrukcija i modernizacija saobraćajne infrastrukture

• Modernizacija lokalne i globalne saobraćajne infrastrukture
• Rekonstrukcija željezničkog čvora Sarajevo
• Izgradnja Saobraćajnog Terminala Sarajevo
• Rekonstrukcija, modernizacija i razvoj tramvajskog saobraćaja

Postojeća saobraćajna slika u općinama, kantonima i široj regiji ocjenjena je veoma lošom. Problem je identificiran od strane nadležnih državnih, entitetskih, kantonalnih i općinskih tijela i prezentiran medijski, izradom studija o pravcima razvoja, te provedenim anketama. Situacija se dodatno komplicira u zonama kolizije novoizgrađene i planirane cestovne infrastrukture sa postojećim željezničkim prugama, tramvajskom i trolejbuskom mrežom.

Optimalno funkcionisanje globalnih saobraćajnih tokova nemoguće je osigurati bez paralelnog razvoja lokalne infrastrukture na čijem nivou saobraćaj počinje i završava. Eliminacija suvišnih saobraćajnih tokova, plansko rješavanje saobraćaja u mirovanju i kvalitetan razvoj lokalnih zajednica, moraju biti premanentan servis kapitalnim infrastrukturnim projektima. Za realizaciju niza ideja i rješavanje nagomilanih problema u oblasti saobraćajne infrastrukture nisu više potrebne studije opravdanosti, niti za iste ima vremena. Potreban je samo urgentan pristup izradi konkretnih projekata, njihova kandidatura i maksimalno lobiranje kod financijskih institucija u zemlji i inozemstvu. Kroz opis problema unutar dvije različite mikrolokacije predlažemo niz infrastrukturnih projekata uvjereni u njihovu opravdanost, realnost i dugoročne pozitivne razvojne efekte.

… naselje Dobrinja III, ulice Trg Djeca Dobrinje i Grada Bakua. Ukupna površina ca 40.000,00 m2. Saobraćajni i parking prostori  ca. 15.000,00 m2 što predstavlja 37,5% ukupne površine. Prilaz centru lokacije su dva spoja na ulicu Emila Zole. Prvi saobraćajni tok vodi kroz ulicu Grada Bakua prema Trgu Djeca Dobrinje u dva smjera, direktno prema centralnom dijelu naselja i zaobilazno rubom stambene zone neposredno pored stambenih objekata. Sa sjeverne strane zaobilazni tok se priključuje na centralni trg. Za parking se koriste dozvoljene javne površine, ali i nedozvoljeni prostori, trotoari, zelene površine i zone namjenjene za sport i rekreaciju.

• prostor za boravak i kretanje pješaka, posebno djece, starijih osoba i osoba sa posebnim potrebama sveden je na minimumSamo površina centralnog parkinga od ca. 5000m2, dakle trećina raspoloživih saobraćajnih zona, koristi se isključivo kao parking prostor uz nekvalitetno regulisanu i neredovnu naplatu. Parkiranje je zabranjeno u centralnom dijelu Trga Djeca Dobrinje, ali se ova zabrana apsolutno ne poštuje. Problemi su sljedeći:
• parkirana vozila sužavaju svijetli profil saobraćajnica svodeći ih na nivo jednosmjernih ulica (mimoilaženje uglavnom nemoguće)
• pristup vozilima hitne pomoći, komunalnih službi, osoba sa posebnim potrebama, taxi prevoza i snabdjevanja, ekstremno je loš zbog prisustva parkiranih automobila. Ovo je posebno izraženo u zimskim uslovima kada se svijetli profil saobraćajnica dodatno sužava. Rezultat su između ostalog česte gomile smeća kao izvor moguće zaraze neposredno uz stambene objekte.
• saobraćajni zaobilazni tok neposredno ispod stambenih objekata uz zonu dječijeg igrališta i parkinga potpuno je besmislen. Isti ne raspolaže adekvatnim gabaritom za dvosmjerni saobraćaj čak ni putničkih automobila. Nerijetko se u mimoilaženjima oštećuju ivičnjaci i zelene površine.
• stambeni objekti na strani prema parkingu odnosno zaobilaznoj saobraćajnici uglavnom imaju prostore za odmor. Buka i zagađenje koje proizvode vozila permanentna su smetnja stanarima.
• zaobilazna saobraćajnica ometa bezbjedan boravak, kako djece, tako i odraslih u prostorima namjenjenim za sport i rekreaciju.
• saobraćajna opterećenja ne dozvoljavaju primjenu dekorativnih i arhitektonski prihvatljivih saobraćajnih površina koje će se uklapati u okoliš. Rezultat je niz neuspješnih sanacija popločanih površina u poslednjih petnaest godina i u konačnici izvedba asfaltnog kolovoza u centralnom dijelu naselja sa pokušajem formiranja fizičkih prepreka (tzv. čunjeva) koji su već jednim dijelom uništeni.
• javna saobraćajna površina koja se koristi kao parking prostor privilegija je relativno malog dijela populacije koji posjeduje automobil, što je apsolutno neprihvatljivo.
• Spomenik tragično stradalim građanima grada Sarajeva i našim sugrađanima u općini Nopvi Grad po kojima je Trg dobio naziv sveden je na površinu jednog do dva parking mjesta. Nivo prostornog uređenja ovog lokaliteta, ali i cjelokupne lokacije 1 je katastrofalan
• Centralni podzemni kapaciteti na samom trgu su neiskorišteni. Istovremeno su prizemne etaže stambenih objekata uzurpirane nizom krajnje neurednih, može se slobodno reći ružnih objekata najrazličitije namjene. Dislokacija, prenamjena i prostorno uređenje ovih sadržaja rekonstrukcijom centralne građevine nameće se kao potreba već dugi niz godina.
• Sistem naplate i ukupnog funkcionisanja javnog parkinga nejasno je definiran. Uvjeti za rad osoblja su katastrofalni i nedostojni čovjeka. Nivo prostornog uređenja također je katastrofalan i krajnje primitivan.
• Mikrolokacija ne posjeduje prostor za otvaranje izuzetno neophodnih sadržaja, kao što su obdaništa, institucije kulture, internet klubovi, klubovi penzionera i osoba sa posebnim potrebama, sportsko-rekreativni centri i sl.

Problem se može riješti na sljedeći način

• modernizacijom i optimalizacijom postojeće, te izgradnjom nove saobraćajne infrastrukture
• aktivnostima na jačanju lokalne zajednice izgradnjom niza nedostajućih sadržaja.

Naselje Dobrinja sadrži desetak sličnih lokaliteta ukupne površine ca. 70000m2. Izgradnjom kompleksa podzemnih garaža sa različitim sadržajima na površini (vrtići, biblioteke, pozorišta, manji sportsko-rekreativni centri, klizališta zimi – teniska igrališta ljeti, šahovski klubovi, klubovi penzionera, internet klubovi …) u kombinaciji sa modernim optimalnim saobraćajnicama rezultira nizom pozitivnih efekata.

• dugoročno rješavanje saobraćajnih problema
• redukcija nepotrebnih saobraćajnih tokova (otvaranjem nedostajućih sadržaja maksimalno se produžava boravak stanovnika unutar mikrolokacija i smanjuje intenzitet globalnih tokova)
• efikasniji sistem održavanja zahtjevanog nivoa prostornog uređenja i usluga građanima (zdravstvena zaštita, održavanje čistoće, estetika i sl.)
• zaštita okoline i zdravlja ljudi kroz značajno smanjenje zagađenja, neželjenih uticaja buke i vibracija
• zaštita spomenika
• energetske uštede
• otvaranje niza novih radnih mjesta

Pružni prelaz RTV Dom odabran je kao reprezentativna lokacija iz sljedećih razloga:

1. idejna rješenja sa okvirnim predmjerima i predračunima potrebnih aktivnosti već su izrađena i prezentirana još 2009-te godine, te se procesu projektiranja i građenja može pristupiti odmah.
2. administrativni centar općine Novi grad i RTV Dom garantiraju permanentnu superviziju i neophodnu medijsku podršku u svim fazama projekta

Grad Sarajevo raspolaže sa ca. 25 km tramvajskih pruga. U poslednjih 15 godina izvršena je djelimična, ili potpuna rekonstrukcija samo na 20% ukupne dužine. Postojeće stanje tramvajske infrastrukture posebno je loše na dionici Čengić Vila – Ilidža. Pružni prelaz RTV Dom predstavlja jednu od reprezentativnih lokacija na kojima se mogu prezentirati sljedeći nedostaci:

• tramvajska infrastruktura sastoji se od konstruktivnih elemenata prosječne starosti iznad 50 godina.
• lokacija nema uređen sistem odvodnje površinskih i drugih voda
• pružni prelazi nisu adekvatno uređeni i prilagođeni pješacima, biciklistima, osobama sa posebnim potrebama i sl.
• cestovni dio prelaza je u ekstremno lošem stanju
• prelazne zone između pojedinih saobraćajnih površina nisu adekvatno oivičene, osigurane i uređene
• tramvajska stajališta ne odgovaraju modernim zahtjevima u konstruktivnom i arhitektonskom pogledu
• horizontalna i vertikalna signalizacija zahtjeva obnovu
• nivo ukupnog prostornog uređenja je ekstremno nizak

Rezultat je katastrofalno nizak nivo opće bezbjednosti, komfora i prostornog uređenja nedopustiv za metropolu kojom se želimo pohvaliti. Studijama kolosječnog vođenja koje podrazumjevaju detaljnu analizu korelacije šina – točak, dokazani su negativni efekti koje loša infrastruktura uzrokuje na tramvajskim vozilima, ali enormni troškovi održavanja šinskih vozila nikada nisu precizno izraženi. Isti međutim predstavljaju jednu od najvećih troškovnih stavki javnog gradskog preduzeća. U prvi plan ipak treba staviti bezbjednost građana. Superpozicija niza negativnih faktora, kao što su loše stanje infrastrukture i voznog parka, nepovoljni vremenski uslovi, često neprilagođena brzina radi potrebe zadovoljenja reda vožnje i egzistencijalno ugrožen ljudski resurs, može dovesti do tragičnih posjedica.

Dugoročno, plansko i strateško ulaganje u rekonstrukciju, modernizaciju i proširenje mreže tramvajskih pruga i općenito lakošinskih sistema koji podrazumjevaju osovinska opterećenja do maksimalnih 13,5 tona.

U nastavku samo neki od pozitivnih efekata:

• rješavanje niza ključnih saobraćajnih problema
• osiguranje bezbjednosti građana
• javni radovi u zoni tramvajske pruge mogu se promptno pokrenuti, jer ne uzrokuju probleme vezane za eksproprijacijuosiguranje toliko potrebnog i zahtjevanog komfora
• enormno smanjenje troškova održavanja vozila
• smanjenje zagađenja
• smanjenje buke i vibracija
• poboljšanje prostornog uređenja i kulture življenja
• otvaranje novih radnih mjesta
• razvoj domaćih naučnih institucija, državnih i privatnih firmi i poduzetnika
• privlačenje stranog kapitala
• porast broja turista i potencijalna kandidatura za velike sportske i kulturne manifestacije
• javni radovi u zoni tramvajske pruge mogu se promptno pokrenuti, jer ne uzrokuju probleme vezane za eksproprijaciju

Problemi definisani na reprezentativnim mikrolokacijama dvaju različitih saobraćajnih entiteta, identični su i na njihovom unutrašnjem makroplanu. Postojeće stanje u naselju  Dobrinja ne razlikuje se značajno od onog koje susrećemo u drugim općinama. Stanje tramvajske pruge na mikrolokaciji RTV Dom odgovara na žalost ukupnom stanju ove vitalne gradske saobraćajnice u širokoj zoni Marijin Dvor – Ilidža.

Opći cilj je oporavak i dalji razvoj društva. Za ostvarenje istog  treba napokon stvoriti ambijent za transparentno korištenje ogromnih potencijala koji stoje na raspolaganju kod niza međunarodnih financijskih institucija. U nastavku samo neki od konkretnih zadataka.

1. Aktivno jačanje lokalne zajednice – modernizacijom postojeće i izgradnjom nove saobraćajne infrastrukture uz projekte obnove komunalne infrastrukture i otvaranje niza lokalnih sadržaja, značajno se reduciraju saobraćajni tokovi prema centralnim gradskim zonama. Prigradska naselja i općenito periferne gradske zone treba učiniti atraktivnim i privlačnim za boravak, rad, sport, rekreaciju i zabavu i na taj način značajno rasteretiti glavne saobraćajnice.
2. Urgentno pokretanje kapitalnih projekata u oblasti kolosječne infrastrukture uz dugoročno plansko povezivanje željeznice sa novim modernim lakošinskim transportnim sistemom. Osnovni cilj je učiniti šinski gradski prevoz bezbjednim, atraktivnim, komfornim i efikasnim i na taj način maksimalno reducirati suvišne saobraćajne tokove.
3. Rekonstrukcija željezničkog čvora Sarajevo ukidanjem željezničke pruge na relaciji Alipašin Most – Sarajevo Putna i izgradnjom nove željezničke stanice Alipašin Most kao dijela budućeg Saobraćajnog Terminala Sarajevo.
4. Rekonstrukcija postojeće tramvajske mreže u užoj gradskoj zoni i povezivanje iste sa novim željezničkim čvorom uz izgradnju tramvajske pruge na relaciji Alipašin Most – Marijin Dvor i dalje prema Vogošći. Moderan lakošinski sistem treba zamjeniti postojeću željezničku prugu u ovoj zoni.
5. Proširenje postojeće tramvajske mreže izgradnjom pruge prema naseljima Dobrinja, Sokolović Kolonija, Hrasnica te dijelu Entiteta Republika Srpska.
6. Formiranje Saobraćajnog Terminala Sarajevo u zoni sadašnje željezničke stanice Alipašin Most, uz proširenje postojećeg kruga KJKP GRAS na lokalitet koji je trenutno planiran za gradnju tržnog centra.
7. Revitalizacija, modernizacija i djelimična privatizacija postojećeg javnog preduzeća GRAS. Planska rekonstrukcija ovog vitalnog saobraćajnog sistema u svim segmentima može se bezbolno provesti na dijelu zdravih temelja ovog preduzeća poštujući njegovu stoljetnu tradiciju. Ista je ipak moguća samo kroz proces implementacije kapitalnih saobraćajnih projekata.